De groene vallei

Dinsdag 25 oktober 2016
Om 8.15 zit het volledige gezelschap weer in de bus om vanuit Havana op weg te gaan naar Valle de Viñales, een twee en een half uur durende rit naar het meest westelijke deel van Cuba. Onderweg is niet veel meer te zien dan een oneindig groen landschap aan weerszijden van de snelweg. Het beeld op de snelweg zelf is een mengeling van gewone (vracht) auto`s, wandelaars, joggers, lifters, stilstaande vrachtauto`s, kippen met kuikens, af en toe een koe en zwarte dieselrook uitbrakende oldtimers. Toch is hier nog een kleine aantekening op z`n plaats; de meeste vracht wordt nog vervoerd met handkarren en paard en wagen.
In de buurt van de stad Pinar Del Río, het centrum van de tabak, verlaten we de snelweg en gaan dieper het binnenland in. Dat komt de kwaliteit van het wegdek niet ten goede en voor DJ is het laveren tussen de opeenvolgende kuilen door. Terwijl we bijna Pinar Del Río binnenrijden wordt de weg aan weerszijden omzoomt door een bijzonder soort boom, de Hicaco, de bladeren van deze boom bevatten zoveel vocht dat deze boom werkt als een natuurlijke buffer tegen bosbranden.
De eerste bestemming voor vandaag is een authentieke tabaksplantage. De akkers liggen er braak en keurig geploegd bij. De tabaksplant is een één jarige plant en de oogst is net geweest. Sommige boeren zijn eigenaar van de grond, maar de meesten pachten de akkers van de Staat. Het ploegen gebeurt nog met behulp van een os en na het ontkiemen van de zaadjes worden de jonge plantjes handmatig uitgezet. Ook het oogsten van de tabaksbladeren, een moeizaam en arbeidsintensief werk, is nog allemaal handwerk. Mechanisatie van de landbouw is niet aan de orde. Men heeft gewoon niet de beschikking over voldoende brandstof en bovendien is het uitgangspunt van de Staat zoveel mogelijk mensen aan het werk te hebben. Volgens opgave is het werkeloosheidscijfer slechts 1 ½ %. Van de opbrengst van het land wordt 90% afgedragen aan de Staat, de resterende 10% is voor eigen gebruik. Naast de al eerder genoemde voedselbonnen is het dus begrijpelijk dat de meeste bewoners op het platteland rondom hun huizen mango-, avocado-, limoen- en bananenbomen hebben groeien. De levensverwachting van de mensen wijkt niet veel af van de westerse wereld; voor vrouwen ligt die rond de 79 en voor mannen rond de 76 jaar. Vrouwen kunnen met 60 jaar met pensioen, voor de mannen ligt dat vijf jaar hoger. Het Staatspensioen is echter onvoldoende om goed van rond te komen dus de meeste mensen worden gedwongen om nog wat bij te verdienen. Zo ook onze gastheer op de tabaksplantage; als een volleert cabaretier neemt hij ons mee in het proces van het planten, oogsten, drogen en uitselecteren van de tabaksbladeren. Met evenveel gemak als de meiden gisteren op de fabriek rolt de `sigarenboer` een prachtig, maar naamloos exemplaar, en Meine krijgt de eer om deze vers gerolde sigaar in vlammen te doen opgaan. Na deze korte opvoering worden we in zijn huis uitgenodigd voor een kopje koffie al dan niet aangelengd met `vitamine R`. En uiteraard wordt het op prijs gesteld als we met een aantal thuisgedraaide sigaren weer vertrekken.

Onze volgende stop zijn de `prehistorische`rotstekeningen. In een fantastisch mooie omgeving, omringd door stijl opgaande kalkstenen wanden staan we plotseling voor de `Mural de la Prehistoria`, een kleurige rotsschildering die de evolutie van ammonieten tot Homo Sapiens weerspiegeld. Geconfronteerd met deze machtige rotstekening heeft iedereen hierbij zijn eigen gedachten: is het mooi, past het hier eigenlijk wel? Maar een feit is het namelijk wel dat wij in Nederland op vele, vele plekken geconfronteerd worden met graffiti van beduidend mindere kwaliteit.
Tijd voor de warme lunch. Niet iedereen is hier al voor in de stemming, maar degene die de maag al wel voelen knorren kunnen zich te goed doen aan voortreffelijk geroosterd varkensvlees. Te voet lopen we na de lunch naar de ingang van de grot Cueva del India. De wandeling erheen voert door vijftig tinten groen, en hier groeien planten die we bij ons alleen op de vensterbank tegenkomen. De grot zelf, gevormd door het eeuwenlang eroderen van zachte kalksteenlagen is niet echt spectaculair en de aangroei van de stalagmieten/-tieten is nihil. Wel fraai is de laatste paar honderd meter die met een bootje wordt afgelegd naar de uitgang van de grot. Door een nauwe spleet komen we vanuit het schemerdonker terug in de weelderige groene omgeving.
Onze laatste stop is op een hooggelegen uitzichtpunt Los Jazmines van waaruit we een prachtig overzicht hebben op de Valle de Viñales, een groene oase die door menigeen nog snel even op de digitale plaat wordt vastgelegd.
Na onze uitgebreide warme lunch hoeft het avondeten niet al te uitgebreid; bij het cafetaria op de hoek serveren ze uitstekende pizza`s. De rest van de medereizigers denkt er blijkbaar net zo over want in de loop van de avond is het voltallige reisgezelschap aangeschoven.

Havana – Viñales vallei – Havana (reisafstand 380 km)